ฐานข้อมูลกองการต่างประเทศ

คณะทำงานอาเซียนด้านสิ่งแวดล้อมศึกษา 

(ASEAN Working Group on Environmental Education: AWGEE)

               การศึกษา เป็นหนึ่งในวิธีที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดในการส่งเสริมการพัฒนาสังคมและชุมชนให้ตระหนักถึงความสำคัญของความยั่งยืนของสิ่งแวดล้อม การศึกษาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนและสิ่งแวดล้อมศึกษา (Education for Sustainable Development and Environmental Education: ESD/EE) มีบทบาทสำคัญในการเปลี่ยนแปลงความคิดและพฤติกรรมของชุมชน รวมทั้งเด็ก เยาวชน และผู้ใหญ่ ให้มีความรับผิดชอบในการรักษาสมดุลระหว่างการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและการพัฒนาที่ยั่งยืน

              ประเทศสมาชิกอาเซียนส่วนใหญ่เปลี่ยนผ่านจากสังคมเกษตรกรรมไปสู่สังคมอุตสาหกรรม จึงจำเป็นต้องใช้ทรัพยากรธรรมชาติมากขึ้น สำหรับประชากรที่เพิ่มขึ้นของภูมิภาค เช่นเดียวกับการพัฒนาเศรษฐกิจและการขยายตัวของเมือง การเพิ่มขึ้นของการบริโภคภายในประเทศ โครงสร้างพื้นฐาน การคมนาคม สิ่งอำนวยความสะดวก และบริการ รูปแบบการใช้ทรัพยากรและการบริโภคที่เพิ่มขึ้นตามการขยายตัวของเมืองและอุตสาหกรรม แม้ว่าประสิทธิภาพและผลผลิตจะเพิ่มขึ้น แต่การปรับปรุงการจัดการของเสีย การบริโภคและการผลิตอย่างยั่งยืนเป็นสิ่งจำเป็นในภูมิภาคอาเซียน

              ในปี พ.ศ. 2545 สมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติได้ประกาศทศวรรษแห่งการศึกษาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนของสหประชาชาติ พ.ศ. 2548-2557 โดยเน้นว่า "การศึกษาเป็นองค์ประกอบที่ขาดไม่ได้สำหรับการบรรลุการพัฒนาที่ยั่งยืน" ตระหนักถึงบทบาทพื้นฐานของการศึกษาด้านสิ่งแวดล้อมในการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของมนุษย์ต่อสิ่งแวดล้อม ประเทศสมาชิกอาเซียนทั้ง 10 ประเทศได้กำหนดกรอบนโยบายระดับชาติเกี่ยวกับการศึกษาด้านสิ่งแวดล้อมและดำเนินกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมศึกษาอย่างแข็งขัน 

              แผนปฏิบัติการด้านสิ่งแวดล้อมศึกษาของอาเซียน (ASEAN Environmental Education Action Plan: AEEAP) ได้รับการพัฒนาในช่วงปี พ.ศ. 2543-2548 พ.ศ. 2551-2555 และ พ.ศ. 2557-2561 เพื่อใช้เป็นแผนการดำเนินงานที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาด้านสิ่งแวดล้อม และการศึกษาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนในระดับชาติและระดับภูมิภาค เพื่อสนับสนุนการดำเนินงานของ ASCC Blueprint 2010-2025, แผนงานอาเซียนด้านการศึกษา 2016-2020 และทศวรรษแห่งการศึกษาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนของสหประชาชาติ อย่างไรก็ตาม ประเทศสมาชิกอาเซียนได้ทบทวน แผนปฏิบัติการด้านสิ่งแวดล้อมศึกษาของอาเซียน พ.ศ. 2557-2561และบูรณาการองค์ประกอบที่เลือกของ AEEAP เข้ากับ AWGEE Action Plan

 

 วัตถุประสงค์:

              ส่งเสริมการปกป้องสิ่งแวดล้อมผ่านโปรแกรมการศึกษาและการรับรู้ด้านสิ่งแวดล้อมที่มีประสิทธิภาพ เพื่อเพิ่มขีดความสามารถและการปรับตัวเพื่อตอบสนองต่อภัยคุกคามและความท้าทายด้านสิ่งแวดล้อมทั้งในปัจจุบันและที่เกิดขึ้นใหม่ เพื่อสร้างพลวัตให้แก่ประชาคมอาเซียนอย่างยั่งยืนและยืดหยุ่น สร้างการมีส่วนร่วมแบบเชิงรุก เพื่อบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน

 

  วิธีการดำเนินการ:

              คณะทำงานด้านสิ่งแวดล้อมศึกษาของอาเซียน (AWGEE) จะเป็นผู้รับผิดชอบหลักในการดำเนินโครงการและกิจกรรมที่มีความสำคัญทางยุทธศาสตร์ ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และ/หรือพันธมิตร โดยการประชุมเจ้าหน้าที่อาวุโสอาเซียนด้านการศึกษา และการปรึกษาหารือกิจกรรมข้ามภาคส่วนและข้ามเสาหลัก ทั้งนี้ กิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการบริโภคและการผลิตที่ยั่งยืน (sustainable consumption and production: SCP) จะดำเนินการโดยประสานกับ lead country ของประเทศสมาชิกอาเซียนที่รับผิดชอบ SCP (ปัจจุบัน คือ อินโดนีเซีย) ร่วมกับคณะทำงานที่เกี่ยวข้องของ ASOEN

              AWGEE ทำหน้าที่ดำเนินโครงการและกิจกรรมภายใต้ลำดับความสำคัญเชิงกลยุทธ์ โดยมีรัฐมนตรีสิ่งแวดล้อมอาเซียนและเจ้าหน้าที่อาวุโสอาเซียนด้านสิ่งแวดล้อมทำหน้าที่กำหนดนโยบายและแนวทางเชิงกลยุทธ์สำหรับการทำงาน

 

  ความสำเร็จ:

              ที่ผ่านมา มีโครงการสำคัญๆ ของ AWGEE ที่ดำเนินการภายใต้แผนปฏิบัติการด้านสิ่งแวดล้อมศึกษาของอาเซียน อาทิ โครงการรางวัล ASEAN Eco-Schools Award ซึ่งจัดขึ้นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2555 ณ ประเทศมาเลเซีย โดยมอบให้กับโรงเรียนจากแต่ละประเทศสมาชิกอาเซียนที่เป็นตัวแทนของโรงเรียนระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา ที่ได้รับการเสนอชื่อจากรัฐบาลแห่งชาติ โดยพิจารณาจากระดับความสำเร็จและความพยายามในการดำเนินโครงการโรงเรียนเชิงนิเวศอาเซียนตามแนวทางของอาเซียน รางวัล Eco-Schools Awards ครั้งที่ 2 จัดขึ้นในปี พ.ศ. 2558 ณ เมียนมา พร้อมกับการเปิดตัวปีสิ่งแวดล้อมอาเซียน พ.ศ. 2558

 

  กิจกรรม:

               - การประชุมเยาวชนสิ่งแวดล้อมอาเซียน+3 (ASEAN Plus Three Youth Environment Forum: AYEF) เป็นกิจกรรมที่ไม่ประจำและเป็นไปตามความสมัครใจ ซึ่งจัดโดยประเทศสมาชิกอาเซียน โดยความร่วมมือกับคู่เจรจา โดย AYEF จัดขึ้นมาแล้ว 3 ครั้ง ในปี พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2555 และ AYEF ครั้งล่าสุดจัดขึ้น ณ สิงคโปร์ ในปี พ.ศ. 2559 โดยได้รับการสนับสนุนจากกองทุนความร่วมมืออาเซียน+3

              - ประเทศสมาชิกอาเซียนได้พัฒนาและสนับสนุนฐานข้อมูลรายการสิ่งแวดล้อมศึกษาของอาเซียน (ASEAN Environmental Education Inventory Database: AEEID) ซึ่งเป็นแนวทางด้านการศึกษาด้านสิ่งแวดล้อมออนไลน์ที่ครอบคลุม ซึ่งนำเสนอข้อมูลที่ทันสมัยและมีรายละเอียดเกี่ยวกับโรงเรียน การฝึกอบรม กิจกรรม และสถาบันที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาด้านสิ่งแวดล้อมสำหรับผู้แสวงหาข้อมูลอ้างอิง

             - ประเทศสมาชิกอาเซียนได้เข้าร่วมในโครงการผู้นำอาเซียน+3 ด้านการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืน ซึ่งสนับสนุนการเสริมสร้างศักยภาพสำหรับผู้กำหนดนโยบาย โดยมุ่งเน้นการพัฒนาและการนำนโยบายไปปฏิบัติ ตลอดจนการยกระดับแนวทางปฏิบัติด้านการบริโภคและการผลิตที่ยั่งยืน เพื่อให้ผู้กำหนดนโยบายได้รับทราบถึงกระบวนการเปลี่ยนแปลงจากสถานการณ์ปกติทางธุรกิจไปสู่สถานการณ์ที่ส่งผลกระทบหรืออาจมีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม การปฏิบัติ และระบบ ตลอดจนการกำหนดนโยบาย โดยโครงการดังกล่าวจัดขึ้นทุกปี และได้รับการสนับสนุนจาก UNEP-SWITCH Asia, UNU-IAS Hanns Seidel Foundation และ UNIDO

            - รูปแบบการบริโภคและการผลิตที่ยั่งยืน การติดฉลากสิ่งแวดล้อมของผลิตภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อมที่มุ่งส่งเสริมการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการบริโภค การสร้างความร่วมมือในระดับภูมิภาคเกี่ยวกับการติดฉลากสิ่งแวดล้อมกับประเทศอื่นๆ เช่น การประชุมโต๊ะกลมเอเชียแปซิฟิกว่าด้วยการบริโภคและการผลิตที่ยั่งยืน

 

  พันธมิตรที่มีศักยภาพและผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย:  

            กิจกรรมภายใต้ลำดับความสำคัญเชิงยุทธศาสตร์ ที่เป็นความร่วมมือในระดับประเทศและความร่วมมือระดับภูมิภาคกับองค์กรที่ทำงานอย่างแข็งขันด้านสิ่งแวดล้อมศึกษา และการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืน พันธมิตรที่สำคัญ อาทิ มูลนิธิ Hanns Seidel โครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติ (UN Environment) องค์การพัฒนาอุตสาหกรรมแห่งสหประชาชาติ (UNIDO) และองค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) โดยดำเนินกิจกรรมผ่านความร่วมมือและการสนับสนุนจากคู่เจรจา/องค์กรพัฒนา เช่น องค์การความร่วมมือระหว่างประเทศของญี่ปุ่น (JICA) สาธารณรัฐเกาหลี จีน ออสเตรเลีย และสหภาพยุโรป (EU)

            โครงการพัฒนาหลายโครงการ เช่น โครงการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในเอเชีย ได้รับทุนสนับสนุนจาก USAID ซึ่งมีส่วนร่วมในการพัฒนาหลักสูตรเพื่อการศึกษา สามารถนำไปใช้เพื่อขยายเครือข่ายความร่วมมือกับมหาวิทยาลัย และสถาบันการศึกษาและการวิจัยอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อการเผยแพร่ด้านการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและความยั่งยืนในด้านการผลิตและการบริโภค

 

ตัวอย่าง โครงการและกิจกรรม ผลลัพธ์และตัวชี้วัดกิจกรรมของประเทศสมาชิก อาทิ

              1. โครงการโรงเรียนเชิงนิเวศอาเซียน เพื่อการปรับปรุงหลักเกณฑ์ของอาเซียนสำหรับโรงเรียนเชิงนิเวศ โดยให้มีการทบทวนและปรับปรุงแนวปฏิบัติของอาเซียนว่าด้วยโรงเรียนเชิงนิเวศ รวมถึงเกณฑ์อาเซียนสำหรับโรงเรียนเชิงนิเวศ

              2. มอบรางวัล ASEAN Eco-Schools ให้กับโรงเรียนเชิงนิเวศที่ได้รับการคัดเลือกในประเทศสมาชิกอาเซียน โดยมีการจำลองแนวปฏิบัติที่ดีที่สุดในหมู่ผู้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม โรงเรียนในประเทศสมาชิกอาเซียน

  3. สร้างเครือข่ายอาเซียนและเวทีสำหรับโรงเรียนนิเวศในอาเซียน

              4. โครงการแลกเปลี่ยนโรงเรียนพี่น้องหรือโครงการนำร่อง

              5. จัดประชุมเชิงปฏิบัติการหรือสัมมนาเพื่อพัฒนาการเรียนการสอนด้านสิ่งแวดล้อมศึกษาสำหรับประเทศสมาชิกอาเซียน

              6. จัดประชุมสัมมนาเพื่อส่งเสริมและขยายการดำเนินงานของคณะทำงานสิ่งแวดล้อมศึกษา

              7. โครงการอุดมศึกษาสีเขียวอาเซียน อาทิ

                     7.1 การพัฒนาแนวทางและหลักเกณฑ์ของอาเซียนสำหรับการศึกษาระดับอุดมศึกษาที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

                     7.2 การมอบรางวัลสถาบันอุดมศึกษาสีเขียวอาเซียนให้กับผู้ที่ได้รับการคัดเลือกสถาบันในประเทศสมาชิกอาเซียน (ที่เกี่ยวข้องกับ ASEAN Eco Schools )

                     7.3 จัดการประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อทบทวนและปรับปรุงแนวปฏิบัติของอาเซียนเกี่ยวกับ Eco-Schools รวมถึงหลักเกณฑ์สำหรับ Eco-Schools

                     7.4 การสร้างเครือข่ายอาเซียนและเวทีสำหรับโรงเรียนเชิงนิเวศในอาเซียน

               8. โครงการความคิดริเริ่มการสื่อสารระดับภูมิภาค การศึกษา และการรับรู้สาธารณะ
เพื่อสิ่งแวดล้อมอาเซียนที่ดีขึ้น โดยการสร้างฐานข้อมูลคลังการศึกษา

               9. โครงการเพื่อการบริโภคและการผลิตที่ยั่งยืน (SCP) เสริมสร้างความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน หรือ (PPPs) เพื่อส่งเสริมการนำเอาเทคโนโลยีที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และการเพิ่มประสิทธิภาพทรัพยากรให้มีค่าสูงสุด ด้วยการจัดกิจกรรม อาทิ

                     9.1 ดำเนินโครงการผู้นำอาเซียนสำหรับผู้กำหนดนโยบายและธุรกิจ ผู้นำด้านแนวทางปฏิบัติด้านการบริโภคและการผลิตที่ยั่งยืน (เช่น การจัดการของเสียที่ดี การใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ)
                     9.2 พัฒนาความคิดริเริ่มร่วมกันเกี่ยวกับ SCP กับภาคเอกชนโดยเป็นส่วนหนึ่งในกิจกรรมความรับผิดชอบต่อสังคม (CSR) เพิ่มการรับรู้ของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียหลายฝ่าย และการมีส่วนร่วมในการปฏิบัติของ SCP
                     9.3 จัดการประชุมอาเซียนสำหรับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียหลายกลุ่มเพื่อส่งเสริมความตระหนักและการมีส่วนร่วมในการปฏิบัติที่เกี่ยวข้องกับ SCP เช่น การจัดการขยะมูลฝอย การประสิทธิภาพการใช้พลังงาน